8 / 20
P R I N T V S D I G I T A A L
D E B I N K M A G A Z I N E • Z O M E R 2 0 1 7
8
we concluderen: “print is here to stay”. De
belangrijkste oorzaak voor de aanhoudende
populariteit van print is dat de biologische
en psychologische eigenschappen voor een
gedeelte ongeschikt is voor langdurig lezen
van een beeldscherm.
Print heeft fysieke en tactiele eigenschappen
waardoor lezers de materie vast kunnen
houden, pagina’s kunnen omslaan en door
het boek heen kunnen bladeren op een
manier die bij de individuele lezer past. Zo
beschreven Abigail Sellen & Harper al in 2001
het in hun bekende boek “The myth of the
Paperless office (de mythe van het papierloze
kantoor) de onbesproken menselijke
connecties met papier die na rigoureus
psychologisch onderzoek onvervangbaar
bleken.
De diversiteit aan fysieke eigenschappen van
papier zoals kleur, textuur, licht, vastheid,
dikte etc. bieden de lezer verschillende
mogelijkheden om het papier vast te houden.
Hierdoor is het streven naar een compleet
papierloze werkplek niet de beste optie. De
conclusie was dat in de toekomst print en
digitaal complementair zullen zijn.
Volgens de onderzoekers helpt dit fysiek
contact papier met het onthouden en
begrijpen van de tekst. Er zijn de laatste 10
jaar veel onderzoeken verricht naar het lezen
van een beeldscherm waarbij, alhoewel
digitaal lezen zeker voordelen heeft, er toch
nog steeds veel bewijs is opgevoerd in het
voordeel van print.
Zo hebben Noorse onderzoekers (2013)
een groep digitale lezers met print lezers
vergeleken met dezelfde tekst. Zij
concludeerden na een aantal uitvoerig
gecontroleerde testen dat lezers bij geprinte
versies veel beter scoorden op de begrijpend
lezen test dan de digitale groep. Vooral het
fysieke contact werd aangedragen als een
belangrijke oorzaak.
70
60
50
40
70
60
50
40
Beeldscherm
Lezen onder tijdsdruk
Zelf studie
Beeldscherm
Papier
Papier
Lezen onder tijdsdruk Zelfstudie
(Goldsmith & Ackerman 2011)
Een ander toonaangevend onderzoek laat
een iets complexer beeld zien. Goldsmith en
Ackerman hebben in 2011 een onderzoek
verricht naar het verschil in leesgedrag tussen
digitaal en print. De Israëlische onderzoekers
concludeerden na een experiment dat vooral bij
zelfstudie het verschil groter werd ten voordele
van print. Maar ook zij kwamen tot de conclusie
dat het fysieke aspect doorslaggevend was.
NAVIGATIE
Recentere studies hebben aangetoond dat
het navigeren en oriënteren vanaf print helpt
met begrijpend lezen. Het scannen en het
omslaan van pagina’s is een effectievere
manier om de structuur van de tekst te
ontdekken. Zo ontwikkelen lezers een visuele
herinnering voor de opbouw van alinea’s en
paragrafen waardoor de tekst beter begrepen
wordt. Bij het lezen vanaf een beeldscherm
is de lezer geneigd tot een oppervlakkige en
minder gefocuste verwerking van de tekst.